Kiedy możesz być zwolniony z odpowiedzialności za szkody wyrządzone na zdrowiu lub mieniu innej osoby?

W wyjątkowych sytuacjach, jeśli zachodzą odpowiednie przesłanki możesz być zwolniony z odpowiedzialności za szkody wyrządzone na zdrowiu lub mieniu innej osoby.

Kodeks cywilny, art. 424 mówi o tym, że osoba, która zniszczyła lub uszkodziła cudza rzecz albo zabiła lub zraniła cudze zwierzę w celu odwrócenia od siebie lub innych niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio od tej rzeczy lub zwierzęcia, nie jest odpowiedzialną za wynikłą stad szkodę.

Aby tak mogło się stać, konieczne jest spełnienie dwóch warunków:

– powstałe niebezpieczeństwo zostało wywołane przez inne osoby lub czynniki od nas niezależne i nie dało się mu inaczej zapobiec niż poprzez wyrządzenie szkody na mieniu lub osobie

– ratowane w tej sposób dobro było ważniejsze niż dobro uszkodzone.

Przykładem doskonale obrazującym taką sytuację, w której można zostać zwolnionym od odpowiedzialności za szkody wyrządzone na zdrowiu lub mieniu innej osoby może być wypadek komunikacyjny.

Podczas jazdy samochodem chcesz uniknąć czołowego zderzenia z autem jadącym naprzeciwka i uszkodzisz płot pobliskiej posesji lub śmiertelnie potrącisz biegającego przy drodze psa, to w myśl przepisów jesteś zwolniony z odpowiedzialności za wyrządzone szkody.

Podobnie sytuacja będzie wyglądała gdy zostaniesz zaatakowany przez jakiegoś czworonoga i zranisz go w trakcie ucieczki, nawet śmiertelnie, wówczas również będziesz zwolniony z odpowiedzialności.

Trzeba jednak zaznaczyć, że w przypadku uszkodzenia płotu była to jedyna możliwa droga ucieczki i nie mogłeś zachować się inaczej, aby ratować swoje życie. Natomiast w sytuacji ze zwierzęciem, które nas zaatakowało nie mogło być ono wcześniej w żaden sposób prowokowane czy drażnione oraz nie mogliśmy zachować się inaczej niż raniąc je lub zabijając. Jeśli miałaby miejsce jakaś odwrotna sytuacja, wówczas nie będzie możliwości zwolnienia nas z odpowiedzialności za ten czyn.

Zgodnie z tym, co mówi kodeks cywilny na temat obrony koniecznej, osoba, która odpierając bezpośredni i bezprawny atak na własne mienie lub życie nie jest odpowiedzialna za szkodę wyrządzoną napastnikowi. Chodzi tutaj przede wszystkim o sytuację, w której broniąc swojego domu czy samochodu wyrządzimy napastnikowi krzywdę, nie będziemy ponosić odpowiedzialności za np.: złamanie ręki czy ciężkie zranienie. Jednak bardzo ważnym aspektem jest tutaj przekroczenie granic obrony koniecznej. Jeśli okaże się, że nasze działanie było niewspółmierne do stopnia zagrożenia może dość do przekroczenia granic obrony koniecznej, a osoba broniąca się może wówczas ponieść odpowiedzialność za swoje czyny.

Zwolnienie z odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną na osobie lub mieniu może zaistnieć także w wypadku wypełniania poleceń przełożonego. Jeśli wykonując polecenie służbowe wyrządzisz komuś krzywdę, wówczas odpowiedzialność za ten czyn spada na Twoich przełożonych. Jednak wyjątek może stanowić sytuacja, w której nie zachowane należytej staranności podczas wykonywania obowiązków w wypełnianiu poleceń.

Kolejną z sytuacji, w której może dojść do zwolnienia z odpowiedzialności za szkody na mieniu lub osobie może być działanie w stanie ograniczonej poczytalności. Może dojść do tego np. z powodu wieku, stanu psychicznego czy cielesnego. Może zdarzyć się, że znajdujemy się wówczas w stanie, w którym świadome i swobodne podejmowanie decyzji i wyrażanie woli nie jest możliwe. W tym przypadku możliwe jest zwolnienie z odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. Jednak przechodzi ona na osobę, która obejmuje sprawcę swoją opieką, nawet w przypadku, gdy opieka ta nie jest wykonywana z obowiązku ustawowego czy umownego.